DeFi Nedir?

Bankacılık sistemi en en en en temelde ve aynı en basitlikte şöyle çalışır;

Banka insanlara der ki, paranı bana getir, 1 sene sonra sana paranı %10 artırıp geri vereyim.

Para sahibi eğer bu fikre sıcak bakarsa gider parasını bankaya yatırır ve her şeyin düzgün işlediği bir sistemde bir yıl sonra parası yüzde 10 artmış olur.

Peki banka bu verdiği yüzde 10’u nereden bulur?

Bankalar sadece insanlardan para almazlar, insanlara para da verirler. Buna kredi denir.

Banka insanlara der ki, şu an sana normalde sahip olamayacağın kadar para verebilirim. Ancak 5 sene içerisinde bana bu paranın iki katını ödeyeceksin. Yavaş yavaş, her ay alacağım.

İlk kişiden aldığı parayı ikinci kişiye verir, ikinci kişiden aldığı %90 kâr içinden de birinci kişinin yüzde 10’luk artısını öder. Geriye kalan yüzde 80lik oran da bankaya kalır :). İşletme masrafları, personel giderleri, pul parası falanı filanı.

Özetle bankalar, mevduat hesaplarında duran ve sahipleri tarafından o an kullanılmayan paraları kredi olarak piyasaya sunarlar.

Glöbelleşen ve dicitalleşen dünyamızda haliyle bankacılık sisteminin de rakipleri çıktı.

Şimdilik bunlara DeFi (Decenterelized Finance — Merkezsiz Finans) demeye başladık. Gelecekte ne denecek bilinmez.

DeFi dediğimiz şey de, bankanın yaptığı için benzerini yapması için programlanmış bilgisayar uygulamalarıdır desek çok da yanlış olmaz. Bu uygulamaların para olarak kripto paraları kullanıyor olmaları sanırım kimseyi şaşırtmayacaktır :).

Tıpkı bir bankaya gidip mevduat hesabı açıp, kâr beklentisiyle paranızı bankaya emanet ettiğiniz gibi, kripto varlıklarınızı da DeFi platformlarına emanet etmek gibi bir opsiyonunuz var. Buna stake etmek denmekte.

O an kullanmayacağınız, elinizde hodl vaziyette olan kripto varlıklarınızı, piyasaya likidite sağlaması içn DeFi platformlarına stake edebilirsiniz. DeFi platformu da stake ettiğiniz kripto oranında ufak ufak biriken ödüller verir size.

Bu ödüllerin miktarına APY demişler. Annual Percentage Yield : Yıllık Kâr Oranı diye bodoslama çeviriyorum.

Kripto varlığınız bir yıl boyunca stake halinde olursa mesela %400 kâr veririm sana diyor. İddiaya bak… Ha tabi genelde sadece yolun taa başında olan DeFilerde bu böyle olur, sonra APY 100–39–40 gibi oynak sayılara geriler. Çoğu zaman DeFi projelerinde hediye olarak platformun kendi tokenı verilir. Bu token satılarak yıllık kâra ek bir kazanç da sağlanabilir.

Tabii ki hal böyle olunca milyorlarca korsan DeFi projesi de ortaya çıkıp milletin kripto varlıklarını söğüşleyip hadi byee demeler oldu, vaadler verip yerine getiremediği için gözden düşen, değeri sıfırlanan, ilk yatırımcılarını üzenler oldu. Zamana yenik düşüp 100 Dolarken stakelenip değeri 6–7 Dolara düşüp çığlıklar attıranlar oldu. Yani tehlikesiz, müthiş harika bir dünya değil işin DeFi tarafı da. O yüzden bu yazı bilgilendirme amaçlı olup yatırım tavsiyesi değildir :)